Penjumer hâlsbân - Pingjumer halsband
Het voormalige zeedijkje ligt hier nog prachtig in het agrarisch gebied.
Bijzonder omdat deze zee-kering in het jaar 1000 is opgebouwd door monniken en gereed gekomen in 1100.
Ooit bedoeld om voor de terpbewoners meer 'droog' land te maken.
Voor de gewassen en het vee is zout water niet goed.
Monniken maakten zo een weg om te voet van de ene klooster naar het ander te komen. Maar door het droge land kwam nu ook een ruilhandel opgang.
Nu in 2024 kun je dit stukje geschiedenis vrij bewandelen, en dan kom je NIX tegen ;-)
Kloosters en terpen zijn verdwenen maar de kerken zie je rondom.
Gebiedsvertellers kennen nog vele verhalen over de rijke geschiedenis van dit gebied.
Pingjumer Gulden Halsband een dijk van een monument.
Het is een unieke stap om een dijklichaam als gemeentelijk monument aan te wijzen. Met de recente aanwijzing van de Pingjumer Gulden Halsband als gemeentelijk monument heeft de gemeente Súdwest-Fryslân een duurzame basis gelegd voor de toekomst van dit bijzondere gebied vlakbij de Kop van de Afsluitdijk. Heemschut Fryslân hoopt op een voorbeeldwerking. Er dreigen nog meer eeuwenoude en waardevolle dijkjes te verdwijnen.
Deze waardering zet de dijk in de spotlights. En dat was van begin af aan de bedoeling. Heemschut heeft in dit langdurige traject intensief meegewerkt met de lokale historische werkgroep om de Pingjumer Halsband op de kaart te zetten. Samen met de gemeente is het traject ingezet om tot aanwijzing als gemeentelijk monument te komen. Vervolgens was het een enorme juridische puzzel om de dijk - in 13 stukjes - aan te wijzen als gemeentelijk monument. Dat is uiteindelijk bijna helemaal gelukt. Slecht één eigenaar maakte bezwaar tegen de aanwijzing.
De waardering van de Halsband als icoon van het gebied in het Masterplan “Gouden Land” gaf net dat extra zetje om tot deze ruimere aanwijzing te komen. Op advies van de monumentencommissie is het te beschermen tracé van deze eeuwenoude dijk uitgebreid met aanliggende polders, vaarten en grasland. Hierdoor ontstonden er meer kansen voor projecten van het masterplan, een coproductie van Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân en gemeente. Met de aanwijzing als gemeentelijk monument komt subsidie beschikbaar voor een op biodiversiteit gericht beheer van het dijklichaam. De wandelaars kunnen dan nog meer genieten van de verstilde, bloemrijke dijk. Of midwinter luisteren naar het klokgelui van de Sint Vituskerk in Pingjum waar de traditie van Sint Jansdei in ere is hersteld.
Heemschut Fryslân hoopt dat de aanpak en de aanwijzing van de Pingjumer Gulden Halsband als voorbeeld zal dienen voor behoud van veel andere nog gave, maar bedreigde dijklichamen.
Hjir kinst sjen dat it in ringdyk is, in polderdyk.
Yn 1825 hat dizze dyk in soad rêden, doe wie der in hiele swiere stoarm.
Een duidelijk ringdijkje. In 1825 heeft dit dijkje een ramp voorkomen tijdens een zware storm.
Dat pearse rûntsje is de Penjumer halsbân. De brune streep is de Griene dyk, der slút de Marneslinke.
Op de Griene dyk kinst ek nei NIX rinne.
De paarse lijn is de Pingjumer halsband, de oudste zeedijk die nog bestaat in Nederland.
Dit de oudste nog bestaande zee-kering uit het jaar 1000..
It Heitelân
Dêr ’t de dyk it lân omklammet,
Lyk in memme earm hjar bern,
Dêr ’t de wylde sé jamk flammet
Op in hap út Friso’s hern’;
Dêr ’t de Stiennenman syn eagen
Stoarje lit oer fjild en strân,
Dêr ’t men eanget fen gjin weagen,
Dêr is ’t ljeave Heitelân!
Dêr ’t men eanget fen gjin weagen,
Dêr is ’t ljeave Heitelân!
Dêr ’t Reaklif sa swietkes lonket
Yn de jountiidssinneskyn,
Dêr ’t it bokweitblomke pronket
Twisken heide en beamgûd yn,
Dêr ’t de Aldehou syn brommen
Uren fier sims dreunt yn ’t roun,
Dêr it tilt fen fé en blommen,
Dêr is ’t oeral Fryske groun!
Dêr it tilt fen fé en blommen,
Dêr is ’t oeral Fryske groun!
Dêr ’t hjar froed de geaen spriede,
Twisken Lauwers, Linde en Flie,
Rêstich drôgjend, eft de ierde
Rounom noft en frede wier,
Dêr ’t de groun de soargen leannet
Fen der minsken warbre hân,
Dêr ’t men frij en feilich wennet,
Dêr is ’t ynljeaf Heitelân.
Dêr ’t men frij en feilich wennet,
Dêr is ’t ynljeaf Heitelân.
Lit ús tinke oan âlde tiden;
Ieuwen fol fen lêst en noed,
Kriich tsjin frjemdfolk, fjuchtsjen, striden,
Wrachseljen mei wetterfloed,
Dêr ’t Dy ’t âlde folk biwarre,
Dreech tsjin stoarm en twingerij;
Dêr scill’ wy, as Friezen, swarre:
„Aldfaers erf, wy weitsje oer Dy!”
Dêr scill’ wy, as Friezen, swarre:
„Aldfaers erf, wy weitsje oer Dy!”
Dichter(s): Jan Linses van der Burg